Toelichting op de balans

Onder de vaste passiva is afzonderlijk opgenomen het eigen vermogen, de voorzieningen, de vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer en ontvangen waarborgsommen.

Eigen vermogen

Reserves zijn afgezonderde vermogensbestanddelen, voor zover niet bestemd om fluctuaties in de exploitatiesfeer op te vangen. Binnen de reserves wordt onderscheid gemaakt tussen:

• algemene reserve. Deze heeft de functie van financiële buffer en wordt gebruikt voor het opvangen van financiële tegenvallers;
• bestemmingsreserves. Dit zijn reserves waarvan op grond van een besluit van de gemeenteraad , een bepaalde (tijdelijke) bestemming is gegeven.

Het eigen vermogen bestaat uit de reserves en het gerealiseerde resultaat volgend uit het overzicht van baten en lasten in de jaarrekening. In de balans worden de reserves onderscheiden naar algemene- en bestemmingsreserves.

De post eigen vermogen wordt onderscheiden in:

a. Algemene reserve

In het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) worden reserves omschreven als vermogensbestanddelen die als eigen vermogen zijn aan te merken en die vanuit bedrijfseconomisch oogpunt vrij te besteden zijn. De vaststelling van de noodzakelijke omvang van reserves is een zaak van de gemeenteraad. Daarom worden reserves ook wel onderverdeeld in algemene en bestemmingsreserves. Zodra de raad aan een reserve een bepaalde bestemming heeft gegeven, is er sprake van een bestemmingsreserve.  Heeft een reserve geen bestemming dan wordt het een algemene reserve genoemd.

Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de algemene reserve gedurende het jaar 2022:

Het jaarrekeningresultaat 2021 is geheel toegevoegd aan de algemene reserve bij het vaststellen van de jaarstukken 2021 op 7 juli 2022. Bij het vaststellen is besloten om een bedrag van € 926.472 te bestemmen voor een aantal uitgaven die in 2022 zijn gedaan.

Toevoegingen:

Onttrekkingen

b. Bestemmingsreserves

Naar doelstelling of bestemming zijn hier de volgende bestemmingsreserves weergegeven:

Reserve kapitaallasten
Deze reserve dient ter dekking van de afschrijvingen van de investeringen. Het gaat hier om investeringen voor Opwaarderen Stationsgebied, snelheid remmende maatregelen, Kruising Fruitstraat – Hoofdstraat Kesteren en Dorpsstraat Opheusden. In 2022 zijn er geen mutaties geweest omdat het nog lopende investeringen zijn waarop nog niet is afgeschreven. Hierdoor ook geen onttrekking uit de reserve.

Reserve bovenwijkse voorzieningen
De reserve is bestemd voor het uitvoeren van infrastructurele werken, grootschalige groenvoorzieningen of nieuwe gebiedsontwikkelingen die het belang van één projectgebied overstijgen. De reserve is een omslagfonds dat voorziet in het kostenverhaal van bovenwijkse voorzieningen.
In 2022 zijn diverse exploitatiebijdragen (totaal € 58.417) ontvangen en deze ontvangsten zijn toegevoegd aan de reserve. Uit de reserve zijn onttrekkingen geweest voor speelvoorzieningen in diverse kernen voor een bedrag van € 25.000.

Reserve huisvesting Van Lodenstein College
Deze reserve is gevormd voor de dekking van de kapitaallasten van de nieuwbouw van het Van Lodenstein College (exclusief Havo-top). In 2022 is er € 195.760 (conform begroting 2022) uit de reserve onttrokken ter dekking van de jaarlijkse afschrijvingslasten van de onderbouw van het Van Lodenstein College.

Reserve Essentaksterfte
De reserve is bestemd voor de uitgaven die dienen ter bestrijding van de Essentaksterfte.  De onttrekking uit deze reserve ad € 16.815 zijn uitgaven die dit jaar zijn gedaan voor de bestrijding van de Essentaksterfte.

Reserve precariobelasting
De ontvangsten tot en met jaar 2021 in het kader van de precariobelasting zijn geheel gereserveerd. Er is inmiddels duidelijkheid en dat is dat gemeenten tot en met 2021 precariobelasting mogen heffen. Het afgelopen jaar is er een bedrag van € 50.000 uit de reserve gehaald voor de uitvoering van de motie (d.d. 09-12-2021) "Budget onderzoek leefbaarheidsfonds en heffingskorting".
In de raadsvergadering van 15 december 2022 is door de raad de Verordening eenmalige teruggave precariogelden Gemeente Neder Betuwe 2023 vastgesteld. Deze verordening houdt onder andere in dat aan ieder huishouden dat op 1 december 2022 zijn woonadres heeft in de gemeente Neder-Betuwe ambtshalve een eenmalige teruggave van de precariogelden van € 200,00 wordt verstrekt. De uitbetaling en verwerking van deze toekenningen vindt plaats in 2023 en de vermoedelijke uitgaven van € 2.000.000 worden uit deze reserve gedekt.

Reserve ruimtelijke investeringen
De reserve is bestemd voor medefinanciering van ruimtelijke investeringen. In 2022 is, conform de Nota Bovenwijkse Voorzieningen een bedrag toegevoegd van € 12.500.  Er is € 30.000 onttrokken uit de reserve voor Landschapsontwikkeling.

Reserve Laanboomhuis
Met deze reserve zijn middelen beschikbaar van waaruit de gemeente de bijdragen aan de vereniging Tree Center Opheusden betaalt voor de ontwikkeling, bouw en exploitatie van het Laanboomhuis. Als de grondexploitatie ABC grond verkoopt moet er ook een afdracht worden gedaan aan de ABC-structuurvisie op basis van de nota kostenverhaal. Op basis van de nota kostenverhaal wordt er een bedrag toegevoegd van € 6,13 per verkochte m² en dit heeft geresulteerd in een toevoeging aan de reserve van € 97.000. Vanuit de grondexploitatie zijn er op het complex ABC (€ 5.000) uitgaven gedaan ten laste van deze reserve. Daarnaast is ten behoeve van de exploitatie van het Laanboomhuis een subsidie uitgekeerd aan het Laanboomhuis. Deze subsidie is eveneens gedekt door deze reserve.

Reserve omgevingswet
Stapsgewijs wordt er toegewerkt naar het werken met de nieuwe Omgevingswet. Uit de reserve worden verschillende werkzaamheden gefinancierd die met de implementatie van de Omgevingswet te maken hebben. De Implementatie van de Omgevingswet, aansluiting op het digitaal stelsel en ontwerpen van de Omgevingsvisie zijn in volle gang. Hiervoor zijn in 2022 uitgaven gedaan voor een bedrag van € 263.787 en dit bedrag is onttrokken uit deze reserve. In de begroting 2022 is opgenomen dat een bedrag van € 1.000.000 aan de reserve wordt toegevoegd voor het omzetten van het Tijdelijk Omgevingsplan in een Permanent Omgevingsplan.  Daarnaast is er € 305.000 aan de reserve toegevoegd. Dit betreft incidentele middelen voor de invoeringskosten Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging bouw vanuit de septembercirculaire 2022.

Reserve verkeer en vervoer
De reserve is bestemd voor verkeersprojecten uit het Neder-Betuws Verkeer- en Vervoersplan. Het betreft met name projecten waar aanpassingen plaatsvinden in bestaande verkeerssituaties. Volgens het beheerplan is er voor jaar 2022 € 67.016 onttrokken uit de reserve voor uitgevoerde werkzaamheden uit het beheerplan.  

Reserve Duurzaamheid
In de begroting 2023 is onder nieuw beleid opgenomen om een bedrag van € 3 miljoen te storten in een nieuw te vormen bestemmingsreserve Duurzaamheid. De basis hiervoor ligt in het coalitieakkoord dat in jaar 2022 is gesloten. De reserve is bedoeld voor maatregelen om de energielasten van inwoners te verlagen. Daarbij wordt gedacht aan maatregelen die inwoners praktisch helpen bij het verduurzamen van hun (huur)woning: isolatie, warmtepompen, zonnepanelen, enzovoorts.
In de 2e bestuursrapportage 2022 is voorgesteld om een bedrag van € 252.513 te storten in de reserve Duurzaamheid. Dit heeft te maken met ontvangen middelen vanuit het Rijk voor uitvoeringskosten klimaatakkoord voor een bedrag van € 202.513. Daarnaast is er vanuit Medel een bedrag ontvangen van € 50.000 voor een op te richten gebiedsfonds. Deze middelen zijn ook tijdelijk aan de reserve duurzaamheid toegevoegd.

Reserve afschrijving nieuwbouw Pantarijn
In de raadsvergadering van 29 september 2022 is een voorstel gedaan om de Pantarijn Kesteren uit te breiden en een bestemmingsreserve te vormen ter dekking van de afschrijvingslasten van de nieuwbouw/uitbreiding Pantarijn. Vanuit de algemene reserve is er € 3.422.000 onttrokken voor het vormen en voeden van deze reserve. De toekomstige afschrijvingslasten van de nieuwbouw/uitbreiding Pantarijn worden uit deze reserve gedekt.

c. Gerealiseerd resultaat

Het gerealiseerd resultaat bij de jaarrekening 2021 is conform raadsbesluit van 7 juli 2022 bestemd. Voor het gerealiseerd resultaat bij de jaarrekening 2022 ad. 7.704.207 wordt aan u een voorstel gedaan (zie hoofdstuk resultaatbepaling en resultaatbestemming) hoe dit resultaat te bestemmen.

Vreemd vermogen

Voorzieningen

De post voorzieningen wordt onderscheiden in:

Hieronder zijn de diverse voorzieningen nader uitgesplitst naar toevoegingen, aanwendingen en vrijval. Hoe deze zijn samengesteld wordt toegelicht.

a. Voorzieningen voor verplichtingen/verliezen en risico's

Wethouderspensioenen

Ultimo 2022 is er een bedrag ontvangen van ASR ter hoogte van € 154.000. Dit bedrag betreft het kapitaal voor de uitvoering van het ouderdomspensioen met ingang van 17 april 2022 van een voormalig wethouder. Vanaf jaar 2023 wordt vanuit deze voorziening maandelijks een betaling gedaan.

Verliesvoorziening BIE Initiatieven
Onder de activa zijn vorderingen opgenomen voor exploitatieovereenkomsten. Voor de projecten die worden afgesloten met een verlies is een voorziening gevormd. In tegenstelling tot voorgaande jaren heeft hier een herrubricering plaatsgevonden. Om de juiste standen met elkaar te kunnen vergelijken zijn de cijfers per 31 december 2021 aangepast. In het afgelopen jaar is er een dotatie aan de voorziening geweest van € 52.000.  

b. Egalisatievoorzieningen

Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de voorzieningen gedurende het jaar 2022:

Voorziening onderhoud wegen en kunstwerken
De uitgaven in 2022 bedragen € 1.194.000 en houden vooral verband met de onderhoudswerkzaamheden elementenonderhoud ad. € 441.000, asfaltverhardingen € 751.000 en overige onderhoudskosten € 2.000. Conform begroting is € 1.164.000 aan de voorziening toegevoegd.

Voorziening onderhoud gebouwen
Het doel van de voorziening is het egaliseren van de kosten voor groot onderhoud aan de gemeentelijke gebouwen volgens het onderhoudsschema dat is opgenomen in het Beheerplan Duurzaam Meerjarenonderhoud Gemeentelijke Gebouwen 2022-2025. Dit beheerplan is vastgesteld in de raadsvergadering van 9 december 2021.

Er heeft een storting conform het beheerplan in de voorziening plaatsgevonden van € 251.000. Het in 2022 uitgevoerde onderhoud betreft vooral onderhoud aan Gemeentehuis € 42.000, De Leede Kesteren € 18.000,  De Linie Ochten € 4.000, De Notenbalk Opheusden € 33.000, Gymlokaal Echteld € 16.000 en onderhoud Baarhuisjes € 13.000.

Verder is er onderhoud geweest voor gebouw De Eng Dodewaard € 50.000, De Biezenwei € 22.000, De Snellenburg € 4.000, Het Trefpunt € 7.000 werkplaats Opheusden € 6.000, gymlokaal Kesteren € 20.000, Peuterspeelzaal de Dijkkwetters € 2.000 en Pantarijn Tollenhof € 2.000.

Voor het uitvoeren van NEN 3140 nulmeting zijn uitgaven gedaan voor € 15.000.

Voorziening riolering
Het doel van de voorziening is het opvangen van afwijkingen tussen de baten en lasten van het rioolbeheer volgens het Verbreed Gemeentelijk Riolering Plan (VGRP) 2019-2023. Het exploitatietekort van € 53.000 is aan de voorziening onttrokken.

Voorziening onderhoud begraafplaatsen
Het doel van de voorziening begraafplaatsen is het egaliseren van de kosten met betrekking tot het periodiek groot onderhoud aan de gemeentelijke begraafplaatsen.

Beleidskader is het IBOR-plan met bijbehorende asset Begraafplaatsen conform raadsbesluit 29 september 2022. Overige zaken die geregeld worden rondom begraafplaatsen zijn te lezen in het 'Beleids- en beheerplan begraafplaatsen 2022-2026’ en de ‘Beheersverordening gemeentelijke begraafplaatsen’ met de bijbehorende nadere regels.

Aan de voorziening is in 2022 een bedrag van € 24.000 toegevoegd conform de begroting. Er zijn geen onttrekkingen uit de voorziening geweest in het afgelopen jaar.

Voorziening speelruimten
Het doel van de voorziening is het egaliseren van de kosten voor periodiek groot onderhoud aan de gemeentelijke speelruimten. De gemeente Neder-Betuwe heeft in 2021 de basis voor het Integraal Beheerplan Openbare Ruimte (IBOR), Kader en Assetsheets vastgesteld. Dit plan geeft integraal invulling aan het beleidskader voor de openbare ruimte. Hiervan maakt speelruimten onderdeel van uit.

De toevoeging aan de voorziening bedraagt in jaar 2022 € 92.000 conform de begroting. De onttrekking aan de voorziening bedraagt € 15.000. Dit betreft o.a. aanpassingen en onderhoud diverse speelterreinen in Dodewaard, Ochten, Kesteren en Opheusden.

Vaste schulden met een rentetypische looptijd langer dan één jaar

Het saldo van de langlopende leningen met een looptijd langer dan 1 jaar bedraagt € 15.040.000. In 2022 heeft er een renteherziening plaatsgevonden op een achttal leningen en hiervoor is één nieuwe lening aangetrokken van € 6.540.000 voor een rentevergoeding van 0,985% per jaar.

In het schuldrestant per 31 december 2022 is voor een totaal bedrag van ca. € 827.000 aflossingen 2023 begrepen, dat als kort vreemd vermogen is aan te merken.
In 2022 is € 211.374 aan rentelast over de leningen betaald (in 2021 was dit € 474.007).

Waarborgsommen
Het saldo van ontvangen waarborgsommen bedraagt per 31 december 2022 € 3.100. Per balansdatum 31 december 2021 was dit € 3.600. Het grootste deel hiervan bestaat uit waarborgsommen bij verhuur garages en verzoeken voor planschade.